WPS/PQR/WPQ

اسناد و مدارک مورد استفاده در بازرسی جوش

جوشکاری فلزی از فرآیندهایی است که نمی توان صرفاً پس از اتمامش در خصوص کیفیت آن تصمیم گیری کرد لذا برای اطمینان از کیفیت کار انجام شده می بایست قبل و در حین انجام آن نیز بازرسی های لازم انجام گردد. به همین دلیل قبل از انجام هر پروژه جوشکاری بایستی سه مدرک WPS  & PQR & WPQ تنظیم و ارائه گردد:

۱-دستورالعمل جوشکاری (Welding Procedure Specification)

دستورالعمل جوشکاری (Welding Procedure Specification) که به اختصار WPS نامیده می شود و هدف آن مشخص نمودن جزئیات مراحل و فرآیند جوشکاری می باشد.

روش جوشکاری (WPS)

مواردی که می بایست در WPS تنظیم شده بر اساس استاندارد API 1104 لحاظ گردد عبارتند از:

۱-نوع فرآیند جوشکاری
۲-جنس لوله و اتصالات
۳-محدوده قطر و ضخامت لوله و اتصالات
۴-طرح اتصال (با رسم شکل ساده از زاویه پخ، اندازه پایه پخ، فاصله بین دو قطعه و…)
۵-فلز پرکننده و تعداد لایه های جوش
۶-خصوصیات الکتریکی (تعیین جریان و قطبیت، محدوده جریان و ولتاژ برای هر الکترود)
۷-خصوصیات شعله
۸-وضعیت جوشکاری

یکی از مواردی که در WPS تعیین می شود وضعیت جوشکاری می باشد که بر اساس وضعیت و پارامتر های خط و طبق استاندارد ASME تعیین می شود. توضیحات کامل در خصوص وضعیت های جوشکاری را در این پست  ببینید.

۹-جهت جوشکاری(سربالا یا سرازیر)
۱۰-زمان های بین پاسی
۱۱-نوع گیره همترازی و طریقه برداشتن
۱۲-تعیین ابزار تمیزکاری و/یا سنگ زنی جهت هر پاس
۱۳-عملیات حرارتی پیش گرمایش یا پس گرمایش
۱۴-گاز محافظ و نرخ جریان
۱۵-نوع فلاکس محافظ
۱۶-محدوده سرعت پیشروی برای هر پاس جوش

متغیرهای اساسی (Essential Variable)

در هر استاندارد برای فرآیند های جوشکاری لیستی شامل متغیرهای اساسی و غیر اساسی تهیه می شود و در صورتی که هر کدام از متغیرهای اساسی (Essential Variable) تغییر کند می بایست WPS جدید نوشته و تایید گردد. از جمله این متغیرهای اساسی می توان به مواردزیر اشاره کرد:

• تغییر در روش جوشکار
• تغییر در فلز پایه
• تغییر عمده در طراحی اتصال
• وضعیت جوشکاری
• ضخامت جداره
• تغییر در نوع یا قطبیت جریان الکتریکی
• تغییر در جهت جوشکاری

۲-گزارش تایید دستورالعمل جوشکاری (Procedure Qualification Record)

گزارش تایید دستورالعمل جوشکاری (Procedure Qualification Record) که به اختصار PQR نامیده می شود و هدف از آزمایشات ذکر شده در آن، این است که نشان داده شود دستورالعمل جوشکاری(WPS) ، جوشی با کیفیت (از نظر مقاومت، انعطاف پذیری، سختی) و قابل پذیرش بر اساس استاندارد های مربوطه به وجود می آورد.

گزارش تایید روش جوشکاری (PQR)

پس از تهیه WPS برای اطمینان از اینکه جوش انجام شده بر اساس WPS مطابق با اهداف طراحی می باشد یا خیر می بایست بر روی نمونه های از آن آزمون هایی طبق کد یا استاندارد مربوطه انجام گردد و در صورتی که این آزمون ها بر اساس معیار پذیرش استاندارد مربوطه تایید شود، WPS تایید شده و نتایج تست ها به همراه مشخصات نمونه مورد آزمایش قرار گرفته در فرم PQR ثبت می گردد.

نمونه آزمون های تایید PQR

نمونه آزمون هایی که طبق استاندارد API 1104 می بایست بر روی قطعه مورد نظر انجام گردد شامل موارد زیر می باشد:

۱-آزمون مقاومت کششی فلز (Tensile-Estrength Test)
2- آزمون شکست-شکافی (Nick-Break Test)
3-آزمون خمش ریشه و سطح (Root-and Face-Bend Test)
4-آزمون خمش جانبی (Side-Bend Test)

۳-تایید صلاحیت جوشکار (Welder Procedure Qualification)

تایید صلاحیت جوشکار (Welder Procedure Qualification) که به اختصار WPQ نامیده می شود و هدف از آن بررسی و تایید صلاحیت جوشکار بر اساس WPS تایید شده می باشد. در بعضی منابع از آن به عنوان WQT نیز یاد می شود.

تایید صلاحیت جوشکار (WPQ/WQT)

پس از تهیه دستورالعمل جوشکاری (WPS) و تایید آن (PQR) تمامی جوشکاران می بایست بر اساس WPS بر روی نمونه هایی جوشکاری انجام داده و سپس با انجام آزمون بر روی نمونه های مورد نظر و بررسی آن با معیار پذیرش استاندارد مربوطه تایید صلاحیت شوند. هم چنین در صورت تغییر متغیرهای اساسی ذکر شده در استاندارد که موجب تغییر در wps می شود، جوشکار می بایست مجددا مورد آزمون قرار گرفته و تایید صلاحیت گردد.

استانداردهای مورد استفاده جهت تایید WPS/PQR/WPQ

مهمترین کدهای اصلی در مورد تایید دستورالعمل های جوشکاری و گزارش تایید آن و همچنین تایید صلاحیت جوشکار عبارتند از:

ASME Section IX

این استاندارد جهت بویلرها،مخازن و سیستم های لوله کشی تحت فشار مورد استفاده قرار می گیرد.

دانلود سکشن های استاندارد ASME

AWS D1.1

این استاندارد جهت سازه های فولادی مورد استفاده قرار می گیرد

دانلود استاندارد های AWS 

API 1104

این استاندارد جهت خطوط لوله انتقال گاز و مواد نفتی مورد استفاده قرار می گیرد.

دانلود استاندارد API 1104